Η διετής κρίση της πανδημίας έφερε τεράστιες αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο πέρα από τον τρόπο που λειτουργούμε στην καθημερινότητά μας ως πολίτες και σε όλους στους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας μεταξύ των οποίων φυσικά και ο τουρισμός. Το πρωτοφανές για τη γενιά μας σταμάτημα κάθε δραστηριότητας δοκίμασε τις αντοχές όλων των κρίκων του τουριστικού προϊόντος και των ανθρώπων που εργάζονται στο τομέα αυτό.
Τα πρωτοφανή μέτρα στήριξης της κυβέρνησης βοήθησαν στο να ξεπεραστεί, όχι δίχως απώλειες, ο οικονομικός σκόπελος για τις επιχειρήσεις που όπως ήταν φυσικό δεν είχαν προβλέψει σενάρια μηδενικών τζίρων. Ακολούθησε το καλοκαίρι του 2020 οπού χάρη στην υποδειγματική τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων από όλους τους φορείς του τουρισμού η Ελλάδα κατέκτησε επάξια τον τίτλο του πλέον ασφαλούς, δεδομένων των συνθήκων, προορισμού για ταξιδιώτες.
Το 2021 με βάση το κερδισμένο στοίχημα της ασφάλειας και έχοντας πλέον και το σημαντικό όπλο που μας προσέφερε η επιστήμη, τους εμβολιασμούς γίναμε όλοι μάρτυρες μιας χρονιάς που ξεπέρασε κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις και προσδοκίες συνεισφέροντας σε μεγάλο βαθμό στη βελτίωση των δημοσιονομικών μας μεγεθών.
Το 2022 φαίνεται από τα μέχρι τώρα δεδομένα και αν δεν έχουμε κάποια συνταρακτική αλλαγή ως προς τα δεδομένα της πανδημίας ότι μπορεί να αποτελέσει το νέο benchmark για τον ελληνικό τουρισμό. Θα είναι η αφετηρία της νέας του εποχής.
Αυτό θα συμβεί όχι γιατί θα επανέλθουμε και πιθανότατα θα ξεπεράσουμε τους προ της πανδημίας δείκτες από πλευράς αφίξεων, κατά κεφαλήν δαπάνης και μέσης διάρκειας παραμονής αλλά γιατί θα δούμε αυτές τις εξελίξεις υπό ένα διαφορετικό πρίσμα, που όσο και αν ακούγεται παράδοξο θα καθυστερούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αν δεν υπήρχε η πανδημία.
Σε μια εποχή που η ανάλυση των big data είναι πλέον μέρος της καθημερινότητας μας το απότομο σταμάτημα και συνακόλουθα η επανεκκίνηση του τουρισμού μας έδωσε τη δυνατότητα να δούμε τι πραγματικά επιζητά ο σύγχρονος επισκέπτης, ποιες συμπεριφορές και τάσεις ήρθαν για να μείνουν και να παγιωθούν και ποιες είναι οι νέες προτεραιότητες.
Τα «πράσινα» ταξίδια είναι το μέλλον και η Ελλάδα έχει όλα τα εχέγγυα να βρεθεί στην πρωτοπορία. Όπως έχει αναφέρει και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης απαιτείται μια στρατηγική βιώσιμου τουρισμού που θα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του και θα θέτει τα ζητήματα βιοποικιλότητας στο επίκεντρο του σχεδιασμού.
Αυτό αφορά ιδίως τις υπερβολικά ευάλωτες τοπικές κοινωνίες, όπως είναι τα μικρότερα νησιά μας και οι ορεινοί μας προορισμοί. Αφορά ταυτόχρονα τα household brands μας τους εμβληματικούς προορισμούς οι οποίοι λόγω της απήχησής τους επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό και την εθνική εικόνα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
Ως εκ τούτου προβλήματα που αντιμετωπίζουν αυτά τα νησιά αντανακλώνται στη γενικότερη εικόνα και συνακόλουθα λύσεις που προτάσσονται επηρεάζουν θετικά την στρατηγική μας επιλογή να καταστούμε παγκόσμιο πρότυπο βιώσιμου τουρισμού .
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η αναγκαιότητα να προστατέψουμε και να αναδείξουμε την αυθεντικότητα του προσφερόμενου προϊόντος μας κάτι που αφορά όχι μόνο το περιβάλλον αλλά και άυλα χαρακτηριστικά, τον πρωτογενή τομέα και τους ανθρώπους που ασχολούνται με αυτόν και να τους συνδέσουμε με μέτρο, στο πλαίσιο προβολής όχι ενός φολκλόρ στοιχείου αλλά μιας αυθεντικής εμπειρίας για τον επισκέπτη.
Παράλληλα εντάσσεται και η ενίσχυση και εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, που αποτελεί την ψυχή του τουρισμού, με νέες δεξιότητες που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις της εποχής.
Ταυτόχρονα οφείλουμε να κινηθούμε και αυτό πράττουμε με γοργά βήματα στον τομέα της ψηφιοποίησης και της αξιοποίησης των εργαλείων που μας προσφέρει η τεχνολογία. Είδαμε πως η πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού για έκδοση ευρωπαϊκού ψηφιακού πιστοποιητικού για τους εμβολιασθέντες ουσιαστικά επέτρεψε την επανεκκίνηση του τουρισμού στην Ευρώπη. Η απλοποίηση μέσω της τεχνολογίας διαδικασιών αλλά ταυτόχρονα και η αξιοποίηση της για την ενίσχυση της εμπειρίας του επισκέπτη είναι το μεγάλο στοίχημα των επόμενων ετών.
Η τεχνολογία λειτουργεί και προς όφελος της προσέλκυσης μιας νέας κατηγορίας επισκεπτών μακράς διάρκειας των ψηφιακών νομάδων που πέρα από έσοδα για την χώρα φέρνουν μαζί τους και την εμπειρία τους από το εξωτερικό συνήθως σε τομείς υψηλής εξειδίκευσης αποτελώντας δυνητικά μικρές κοιτίδες ανάπτυξης.
Ο τουρισμός απαιτεί συνεργασία, συμμετοχικότητα, συνέργειες, ώσμωση. Δεν είναι πάντα εύκολο αυτό αλλά είναι αναγκαίο. Η ίδρυση των φορέων διαχείρισης προορισμών και των παρατηρητηρίων βιώσιμης ανάπτυξης που ψηφίστηκε πρόσφατα ευελπιστούμε να συμβάλλει προς αυτήν την κατεύθυνση.
Είναι στο χέρι των ανθρώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης με την συνεργασία και την εμπειρία φορέων και οργανισμών με σχετική εμπειρία να δράσουν ομαδικά και να δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία για τους τόπους τους και την χώρα συνολικά.
Στην προσπάθεια μας αυτή για να αλλάξουμε το μοντέλο και για να επιτύχουμε το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα αξιοποιούμε τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με περισσότερα από 320.000.000 ευρώ, χωρίς τους ιδιωτικούς πόρους που αφορούν μια μεγάλη βεντάλια έργων, από τη διαχείριση των προορισμών και τον Ορεινό Τουρισμό μέχρι τον Τουρισμό Υγείας και ευεξίας, τον Αγροτουρισμό και την Γαστρονομία.
Το 2022 λοιπόν μπορεί να σηματοδοτήσει την έναρξη ενός νέου κύκλου ανάπτυξης στον τουριστικό τομέα με οφέλη για όλους και με την συνειδητοποίηση μέσω και της πανδημίας ότι ζούμε σε μια πανέμορφη χώρα που οφείλουμε να την προστατέψουμε για εμάς, τα παιδιά μας, τις γενιές που θα έρθουν και τους ανθρώπους από όλο τον κόσμο που κάθε χρόνο ονειρεύονται να ζήσουν λίγη από τη μαγεία της.
*Ο Βασίλης Κικίλιας είναι υπουργός Τουρισμού
