Είναι Απρίλης κι όλα ευωδιάζουν. Είναι η γιορτή των Βαΐων σε λίγο. Και τότε ο Άνθρωπος, ο Χριστιανός γίνεται ένα με τη φύση! Όλες οι εκκλησίες είναι στολισμένες με κλαδιά δάφνης, τα βάγια που είναι φύλλα ιτιάς ή μυρτιάς ή ανάλογα με την περιοχή βρίσκουν οι άνθρωποι φύλλα από άλλα δέντρα και ιδιαίτερα από το δέντρο της φοινικιάς. Αυτά, όπως γράφουν, είναι τα βάγια της θρησκείας.
Όπως όλοι οι χριστιανοί γνωρίζουν, μετά την “ανάσταση” του Λαζάρου ο λαός υποδέχθηκε τον Ιησού με βάγια, που αυτά είναι τα κλαδιά της φοινικιάς.
Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος γιορτάζουμε την Κυριακή πριν από το Πάσχα. Σε πολλές περιοχές της χώρας μας οι χριστιανού είχαν πολλά και διαφορετικά έθιμα γι’ αυτήν την άγια ημέρα. Πολλά παιδιά σε διάφορα χωριά της βόρειας Ελλάδας, ιδιαίτερα της Ηπείρου ήταν συνήθεια να τρέχουν να κόβουν τα βάγια και οι μητέρες και τα παιδιά έπλεκαν τα βάγια σε σχήμα σταυρού. Μετά πήγαιναν στην εκκλησία για να τα ευλογήσει ο παπάς και άλλοι τα κρατούσαν στο εικονοστάσι όλο το χρόνο για γούρι. Μερικά κορίτσια έπλεκαν τα βάγια σε διάφορα σχήματα όπως στεφάνια και διάφορα άλλα και μετά την ευλογία έτρεχαν και τα πέταγαν σ’ ένα ποτάμι ή σε ρέμα παρακαλώντας τον θεό να τους προσφέρει ένα άριστο μέλλον.
Στην Τήνο, γράφουν παλαιοί ιστορικοί, τα παιδιά έτρεχαν στους δρόμους κρατώντας το στεφάνι από βάγια που είχαν φτιάξει, μαζί κρατούσαν και μια ροκάνα για να κάνουν θόρυβο και να τους ακούν οι άνθρωποι έως ότου φθάσουν στη θάλασσα και να πετάξουν το στεφάνι στο νερό κάνοντας μια προσευχή ώστε ο Θεός να τους προσφέρει υγεία και καλό μέλλον. Συχνά και σε άλλες παραθαλάσσιες περιοχές, οι νέοι έκαναν βάγια σε σχήμα ψαριού που πίστευαν και θεωρούσαν ότι αυτό ήταν το σύμβολο των Παθών του Χριστού. Άλλωστε η ελληνική λέξη ΙΧΘΥΣ προέρχεται από τα αρχικά: Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ. Γι’ αυτό σύμφωνα με την παράδοση, την Κυριακή των Βαΐων πολλοί άνθρωπο συνηθίζουν να τρώνε, οπωσδήποτε, ψάρι.
Η γιορτή αρχίζει
Σαν ξημερώσει η Παρασκευή, παραμονή του Σαββάτου του Λαζάρου, η ευλαβική παραδοσιακή γιορτή των παιδιών αρχίζει. Κάθε παρέα βάζει πρόγραμμα από που θα ξεκινήσει. Αρέσει στα παιδιά να τριγυρίζουν τα σπίτια “για να τα πούνε”. Το καθ’ αυτό τραγούδι του Λαζάρου αναφέρεται, μέσα από τους στίχους, για τον θάνατο του Λαζάρου και την θαυματουργική ανάστασή του από τον Νικητή του θανάτου Χριστό. Ένα από τα παλαιότερα τραγούδια του Λαζάρου που ακουγόταν στο παρελθόν από μεγάλα παιδιά:
“Σήμερα έρχεται ο Χριστός, ο επουράνιος Θεός
εν τη πόλει Βηθανία με κλάδους με βαΐα.
Εβγάτε σας παρακαλούμε για να σας διηγηθούμε
και να μάθετε τι γίνει σήμερα στην Παλαιστίνη.”
Το τραγούδι μιλάει στη συνέχεια για τον θάνατο του Λαζάρου που τελικά τον ανασταίνει ο Ιησούς όταν έρχεται στην πόλη που πέθανε τρεις μέρες μετά τον θάνατό του. Προηγήθηκε η υποδοχή του Χριστού από την αδελφή του Λαζάρου, τη Μαρία, και του έκανε παράπονο που δεν ήταν στην Βηθανία, στην πόλη που πέθανε ο αδελφός της ο Λάζαρος. Τότε όμως, με την παρουσίαση του Χριστού έγινε το θαύμα, αφού έφερε στη ζωή τον νεκρό:
“Τότε κι ο Χριστός δακρύζει και τον Άδη φοβερίζει.
Άδη, τάρταρε και χάρε, Λάζαρον έξω θα πάρω.
Δεύρο έξω Λάζαρέ μου. Φίλε και αγαπητέ μου.
Και ευθύς από τον Άδη το εξούσιον σημάδι.
Λάζαρος απελυτρώθη. Ανεστήθει κι εσηκώθει.
Ζωντανός σαβανωμένος και με το καιρί ζωσμένος….”
Σ’ αυτές τις δύο γιορτές που είναι αφιερωμένες σ’ αυτά τα δύο σημαντικά γεγονότα, μας περιγράφουν τα ιερά Ευαγγέλια. Στο πρώτο εορτάζεται το θαύμα, που έκανε ο Ιησούς ανασταίνοντας τον φίλο του Λάζαρο, που λίγο πριν είχε πεθάνει. Στο δεύτερο γεγονός, η Εκκλησία πανηγυρίζει τη θριαμβευτική είσοδο του Κυρίου στην πόλη της Ιερουσαλήμ, όπου μεγάλο πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε και τον υποδέχθηκε… “μετά βαΐων και κλάδων”.
Είναι δύο σημαντικές γιορτές για τον Χριστιανισμό, του “Λαζάρου” και των “Βαΐων”.
Πολλά μικρά παιδιά, στη χώρα μας, τα παλιά χρόνια σχημάτιζαν παρέες το Σάββατο του Λαζάρου και γύριζαν από σπίτι σε σπίτι και κατάφερναν να διηγηθούν μέσα στο τραγούδι τους το μαρτύριο που πέρασε ο Λάζαρος όσες μέρες έζησε στον κάτω κόσμο.
Ρωτούσαν, υποτίθεται τα παιδιά:
– Πες μας Λάζαρε, τι είδες εις τον Άδην που επήγες.
– Είδα φόβους, είδα τρόμους, είδα βάσανα και πόνους….
Όπως αναφέρεται στα επίσημα γραπτά κείμενα, ήταν τόσος ο φόβος και ο τρόμος του άμοιρου Λαζάρου, ώστε, μετά την ανάστασή του από τον Χριστό και σ’ όλη τη δεύτερη ζωή του πάνω στη γη, ο Λάζαρος ποτέ πια δεν γέλασε. Έμεινε σκυθρωπός και αγέλαστος, έχοντας διαρκώς στο μυαλό του τη φοβερή εντύπωση που του έκαναν όλα εκείνα που γνώρισε και έζησε στον Κάτω Κόσμο.
Κυριακή των Βαΐων
Η εορτή των Βαΐων καθιερώθηκε από την Εκκλησία μας από τον 9ο αιώνα μ.Χ. Ο ιερέας, για ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα μοιράζει στον κάθε Χριστιανό από ένα κλωνάρι βάγιας, που με ευλάβεια το κρεμάει πλάι στο εικόνισμα του σπιτιού, όπου και θα μένει ολόκληρο το χρόνο.
Όλοι πιστεύουμε ότι αυτό το κλωνάρι της βάγιας έχει μια ιερότητα και ο κάθε χριστιανός το φροντίζει και το κρατάει πάντα κοντά στις εικόνες του σπιτιού με σεβασμό.
Όπως έχουν γράψει παλαιοί ιστορικοί, η βάγια πολλές φορές πλέκεται σε στεφάνι και σαν ανοιξιάτικο σύμβολο μοιάζει με τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς…
Τις όμορφες ανοιξιάτικες μέρες, καθώς πλησιάζει η Μεγάλη Εβδομάδα τα λουλούδια που μόλις έχουν ανθίσει μέσα στα χωράφια ή στις άκρες των δρόμων, προσφέρονται στους ανθρώπους για να στολίσουν τους Ναούς τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας. Όλα αυτά τα πανέμορφα και με πολλά χρώματα αγριολούλουδα ή και λουλούδια των κήπων προσφέρουν ωραία εικόνα στον κάθε άνθρωπο που τα βλέπει και τον κάνουν χαρούμενο. Το κάθε λουλούδι μοιάζει να είναι ένα σύμβολο ομορφιάς, καλοσύνης, αγνότητας. Καθώς πλησιάζει η Μεγάλη Εβδομάδα, πλησιάζουν και οι όμορφες ανοιξιάτικες μέρες με τα πανέμορφα αγριολούλουδα των αγρών και τα λουλούδια των κήπων που θα κοσμήσουν τον Σταυρό και τον Επιτάφιο του Χριστού.
Μαρία Ρώτα
