Το γλυπτό του Πετρίδη “Η πρόσφυγας” βρίσκει στέγη σε όλο τον κόσμο

Στον ορισμό της λέξης “πρόσφυγας” εμπεριέχεται η έννοια του ταξιδιού σε άγνωστους προορισμούς, με στόχο την εύρεση ενός ασφαλούς τόπου που θα μπορεί κανείς να αποκαλέσει σπίτι του. Είναι, συνεπώς, επόμενο το γεγονός ότι το γλυπτό “Η πρόσφυγας” του Γιώργου Πετρίδη έχει ακολουθήσει πολλά μονοπάτια, με αντίτυπα αυτού να διασκορπίζονται σε όλο τον κόσμο, βρίσκοντας καταφύγιο σε ποικίλα και απροσδόκητα μέρη.

Η έκθεση “Ελληνικές κεφαλές” περιοδεύει σε 8 πόλεις του κόσμου

Το γλυπτό “Η Πρόσφυγας” φιλοτεχνήθηκε για πρώτη φορά από τον Πετρίδη ως μία από τις έξι υπερμεγέθεις προτομές της περιοδεύουσας έκθεσης “Hellenic Heads: A Personal Exploration of Greek History and Culture over 2,500 Years”.  Η εν λόγω έκθεση έκανε την πρώτη της εμφάνιση στην Πρεσβεία της Ελλάδας στις ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον, με πάνω από 2.000 άτομα να την επισκέπτονται την Ημέρα της Ευρώπης 2022. Έπειτα, ταξίδεψε σε άλλες πολιτείες των ΗΠΑ και σήμερα, εκτίθεται στο Εθνικό Ελληνικό Μουσείοστο Σικάγο μέχρι και τις 10 Δεκεμβρίου 2023. Εν συνεχεία, η έκθεση θα περιοδεύσει στην Ευρώπη και την Άπω Ανατολή, μέχρι να φιλοξενηθεί συνολικά σε 8 πόλεις.

Ο Πετρίδης, γλύπτης ελληνικής καταγωγής, επέλεξε έξι άκρως σημαντικές ιστορικές περιόδους για την κληρονομιά της Ελλάδας, συνδυάζοντας εκτεταμένη έρευνα, και με τα μέλη της οικογένειάς του να αποτελούν τα μοντέλα του για τις έξι προτομές. Με τη βάση τους, τα γλυπτά αυτά έχουν ύψος πάνω από 2 μέτρα.

Οι έξι περίοδοι είναι οι εξής:

Πριν σμιλέψει κάθε προτομή, διεξήγαγε ενδελεχή έρευνα, βασιζόμενος σε αρχαιολογικά ευρήματα, ακαδημαϊκές πηγές, οικογενειακές ιστορίες και ιστορικό φωτογραφικό υλικό. Κατόπιν, για κάθε περίοδο, αναζήτησε προηγούμενα αριστουργήματα από παλαιότερους γλύπτες όπως ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Ντονατέλο κι ο Ροντέν – για να μελετήσει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζαν παρόμοια θέματα, επιλέγοντας ένα ή δύο έργα που θα χρησίμευαν ως σημεία αναφοράς.

Σε επόμενο χρόνο, ζήτησε από μέλη της οικογένειάς του να ποζάρουν γι’ αυτόν. Από κάποια εν ζωή και άλλα, που είχαν “φύγει”, και κατάφερε να τα απεικονίσει μέσα από φωτογραφίες και αναμνήσεις. Τέσσερις από τις έξι κεφαλές αφορούν σε γυναικεία θέματα, όπως αναφέρει το περιοδικό Forbes στο άρθρο: “Globally Renowned Sculptor George Petrides Carves A Matriarchal Gaze Into Greek History And Heritage“.  Στον σύνδεσμο όπως βρείτε: μια ξενάγηση του γλύπτη, το βίντεο The Making of Hellenic Heads, τηλεοπτικά στιγμιότυπα, κριτικές κριτικών τέχνης, και τον κατάλογο της έκθεσης.

Η έμπνευση για ένα από τα έξι κεφάλια, “Η πρόσφυγας”, ήταν η γιαγιά του Μαρία, μία από τις δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες που διέφυγαν από την Καταστροφή της Σμύρνης από τις οθωμανικές δυνάμεις τον Σεπτέμβριο του 1922. Καθώς το κέντρο της Σμύρνης καιγόταν, σημειώθηκαν μαζικές λεηλασίες, βιασμοί και βιαιοπραγίες που είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων Αρμενίων και Ελλήνων(Wiki: Burning of Smyrna). Ο Πετρίδης χαρακτηριστικά σημειώνει: “Μεγάλωσα με αυτή την υπέροχη γυναίκα μέχρι την εφηβεία μου, όταν ζούσε με τους γονείς μου και εμένα. Αφομοίωσα την ιστορία της έμμεσα, καθώς ήταν απρόθυμη να μιλήσει με λεπτομέρειες, κι όμως, από διάφορα σχόλια και από τη μητέρα μου, έμαθα”.

Ο Πετρίδης έως έναν βαθμό μοντελοποίησε αυτή την προτομή με βάση φωτογραφίες προσφύγων που συνωστίζονταν στην προκυμαία της Σμύρνης καθώς εγκατέλειπαν τα σπίτια τους – παράλληλα, προσπαθούσε να φανταστεί τις σκέψεις και τα συναισθήματα της γιαγιάς του τότε, αλλά και τους μετέπειτα μήνες όταν άρχισε να ξαναχτίζει τη ζωή της σε μια νέα, λιγότερο φιλόξενη πόλη, την Αθήνα, Ελλάδα.

Πολλοί από τους ανθρώπους που εκτοπίστηκαν από την κατεστραμμένη Σμύρνη και άλλες πόλεις της Μικράς Ασίας κατέφυγαν στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας. “Η Πρόσφυγας” του Πετρίδη βρήκε, επίσης, ένα σπίτι σε αυτή την πόλη. Στις 14 Σεπτεμβρίου 2022, εκατό χρόνια ακριβώς από τότε που η Σμύρνη πυρπολήθηκε, ο Πετρίδης και ο δήμαρχος, κ. Δημήτρης Γαλάνης αποκάλυψαν την “Πρόσφυγα-Γυναίκα της Σμύρνης” στο Νέο Ψυχικό, μια γειτονιά που αποτέλεσε το σπίτι πολλών Μικρασιατών προσφύγων. Η εκδοχή του έργου “Η Πρόσφυγας” είναι σημαντικά μεγαλύτερη, έχει ύψος σχεδόν εννέα πόδια με τη βάση της, και οι φόρμες της διαμορφώθηκαν εκ νέου από τον Πετρίδη στο μεγάλο της μέγεθος. Τοποθετήθηκε μόνιμα μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, μία από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα.

Η πλατεία μπροστά από την εκκλησία διαθέτει έναν όμορφο αύλειο χώρο, έναν παιδότοπο και ένα συντριβάνι που φέρει τα ονόματα των χαμένων πατρίδων της Μικράς Ασίας σκαλισμένα σε κόκκινο γρανίτη (googlemaps). Κατά σύμπτωση, υπήρχε μια άδεια γωνιά: οι κάτοικοι της περιοχής ενημέρωσαν τον Πετρίδη ότι επρόκειτο για ένα σημείο του αρχικού σχεδίου που προβλεπόταν να τοποθετηθει ένα μνημειακό γλυπτό, το οποίο όμως δεν είχε δημιουργηθεί έως τότε. Η πρώτη εμφάνιση του γλυπτού έγινε στις 14 Σεπτεμβρίου 2023, 100 χρόνια από την ημέρα της πυρπόλησης της Σμύρνης. Ο Πετρίδης αναφέρει: “Τιμούσα όχι μόνο τη γιαγιά μου, αλλά και τη μητέρα μου, η οποία μεγάλωσε με τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η δική της μητέρα πρόσφυγας στην προσπάθειά ανασυγκρότησης της ζωής της. Ήμουν ευγνώμων που η μητέρα μου μπόρεσε να παραστεί στην τελετή. Και εξεπλάγην ευχάριστα όταν οι κάτοικοι με πλησίασαν και επιδοκίμασαν το έργο μου. Μάλιστα, κάποιος αναφώνησε “Αυτή είναι η γιαγιά μου!”.

Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας στο Άγιο Όρος, Ελλάδα

Τον Αύγουστο του 2023, ο Πετρίδης ταξίδεψε στην Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας στο Άγιο Όρος, στην Ελλάδα. Το Άγιο Όρος αποτελεί το πνευματικό κέντρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας από το 1054 μ.Χ. Αν και βρίσκεται στην Ελλάδα, αποτελεί αυτοδιοικητικό τμήμα του Ελληνικού Κράτους και φιλοξενεί είκοσι μοναστήρια, συμπεριλαμβανομένης της Μονής Σιμωνόπετρας, με πάνω από 1.400 μοναχούς σε όλο το Άγιο Όρος. Τα μοναστήρια είναι, επίσης, καθοριστικής σημασίας για την Ιστορία της Τέχνης, καθώς διαθέτουν πολλά αριστουργήματα ανάμεσα στις τοιχογραφίες, τις εικόνες και τα χειρόγραφα που χρονολογούνται από αιώνες.

Η Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας, ένα εκπληκτικό οικοδόμημα χτισμένο σε έναν βράχο με θέα το Αιγαίο Πέλαγος, ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα από τον Σίμωνα τον Αθωνίτη, αφού την παραμονή των Χριστουγέννων (περίπου το 1250 μ.Χ.) είδε σε όραμα το αστέρι της Βηθλεέμ να αιωρείται πάνω από τον βραχώδη σχηματισμό και άκουσε την Παναγία να του λέει να χτίσει ένα μοναστήρι στην κορυφή του βράχου και να το ονομάσει “Νέα Βηθλεέμ”.

Κατά τη διάρκεια της σχεδόν οκτακοσίων χρόνων ιστορίας του μοναστηριού, τα κτίρια σημείωσαν καταστροφικές πυρκαγιές. Έπειτα όμως, τα κτίρια ανοικοδομήθηκαν, επεκτάθηκαν και η αδελφότητα των μοναχών αναβίωσε. Σε μία από αυτές τις ανοικοδομήσεις, οι μοναχοί που ήρθαν να ζήσουν εκεί προέρχονταν από περιοχές κοντά στη Σμύρνη. Για να τιμήσει αυτή την κοινή ιστορία, ο Πετρίδης κατασκεύασε μια μικρότερη εκδοχή της “Πρόσφυγα”, μια εκδοχή που θα μπορούσε να μεταφερθεί με ένα σακίδιο πλάτης σε έναν απότομο λόφο! Είχε την τιμή να το παρουσιάσει στον Αρχιμανδρίτη Γέροντα Ελισαίο της Σιμωνόπετρας. “Η Πρόσφυγας” έχει τοποθετηθεί στη βιβλιοθήκη της μονής, κοντά σε περίπου 100.000 βιβλία και χειρόγραφα, πολλά από τα οποία χρονολογούνται από αιώνες. (Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το μοναστήρι: simonopetrafoundation.org).

Εν γένει, τα προξενεία παρέχουν υπηρεσίες στους πολίτες των χωρών καταγωγής τους, όπως: νομική βοήθεια, διαχείριση εγγράφων, μεταφράσεις, και διοργανώνουν εκδηλώσεις που ενθαρρύνουν τις πολιτιστικές ανταλλαγές. Για έναν ταξιδιώτη ή ομογενή, το προξενείο έρχεται να αποτελέσει ένα ανεκτίμητο μικρό αποτύπωμα της πατρίδας του σε μια ξένη χώρα. Το Ελληνικό Προξενείο στη Σμύρνη (Izmir στα μοντέρνα Τουρκικά) προσφέρει όλα τα παραπάνω σε έναν μικρό πληθυσμό Ελλήνων πολιτών που ζουν εκεί.

Πρόσφατα, το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην πόλη αυτή, την τρίτη μεγαλύτερη της Τουρκίας, έγινε ασφαλές καταφύγιο για έναν ακόμη “ταξιδιώτη”: στην αίθουσα υποδοχής του τοποθετήθηκε ένα αντίτυπο της “Πρόσφυγα”, ύψους δύο μέτρων.  Ο Πετρίδης σχολίασε: “Δε μπορώ να διανοηθώ τι θα σκεφτόταν γι’ αυτό η γιαγιά μου, η έμπνευση αυτού του γλυπτού!  Μετά από έναν αιώνα,  “Η Πρόσφυγας” βρήκε το δρόμο της επιστροφής στο αρχικό της σπίτι”.

More information on the traveling exhibition: https://linktr.ee/hellenic.heads

More general information:  www.petrides.art

Contact email: info@hellas.gallery