Η Θεολογία της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού έχει βαθιές ρίζες στην Ορθόδοξη παράδοση και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της Εκκλησίας μας. Η εορτή αυτή τιμάται στις 14 Σεπτεμβρίου και συνδέεται θεολογικά με τον ίδιο τον Σταυρό του Χριστού, ως σύμβολο της θυσίας, της σωτηρίας αλλά και της νίκης κατά του θανάτου. Η κατανόηση του συμβολισμού της εορτής οδηγεί σε μια πιο ολιστική αντίληψη για την ανθρώπινη ύπαρξη, την σωτηρία και την αλληλεπίδραση του ανθρώπου με το Θεό, τη ζωή και τη σχέση του με τον συνάνθρωπο του.
Τα θεολογικά συμπεράσματα που εξάγουμε από την συγκεκριμένη εορτή Θεόφιλοι μου αναγνώστες είναι τα ακόλουθα :
1. Η Σταυρική Θυσία και η Σωτηρία του ανθρώπου.
Ο Σταυρός συμβολίζει τη θυσία του Ιησού Χριστού, που αποτελεί το θεμέλιο λίθο της χριστιανικής σωτηριολογίας. Μέσω του Σταυρού, ο Χριστός επωμίζεται πάνω στους Θεανρθώπινους ώμους του τις αμαρτίες όλων μας και προσφέρει τη δυνατότητα της σωτηρίας. Η Υψωση του Σταυρού επομένως δεν είναι μόνο μια ιστορική εορτή , αλλά και μια υπενθύμιση της κεντρικής θέσης που κατέχει ο Σταυρός στην πνευματική ζωή όλων μας.
2. Η Νίκη κατά του Θανάτου και του Κακού
Στην ορθόδοξη θεολογία, ο Σταυρός δεν είναι μόνο το σύμβολο του πάθους αλλά και της νίκης κατά του θανάτου και δη κατά του του αρχεκάκου όφεος. Η Ανάσταση του Χριστού, που ακολουθεί τη Σταύρωσή Του, δείχνει ότι η δύναμη του θανάτου και της αμαρτίας έχει πλέον νικηθεί για πάντα. Η Υψωση του Σταυρού τονίζει αυτή τη νίκη, και για τον λόγο αυτόν εμείς οι πιστοί τον τιμούμε ως «τρόπαιο» και «όπλο» κατά του κακού, κατά του διαβόλου.
3. Ο Σταυρός ως Σύμβολο Ενότητας και Ταπείνωσης
Ο Σταυρός, ως σύμβολο ταπείνωσης, υπενθυμίζει σε όλους εμάς τη σημασία της ταπεινής στάσης που οφείλουμε να αποκτήσουμε και της υπακοής μας απέναντι στον Πανάγαθο Θεό. Η ανύψωση του Σταυρού από την Αυγούστα Ιουλία Φλαβία Ελένη την μετέπειτα επονομαζομένη Αγία Ελένη το 326 μ.χ και η ανεύρεσή του συμβολίζει επίσης την ενότητα των όλων των χριστιανών γύρω από το σύμβολο της πίστεως μας.
Άξιο αναφοράς είναι ότι οι εκκλησιαστικοί ιστορικοί Φιλοστόργιος και Νικηφόρος(1) αναφέρουν ότι ο Σταυρός του Κυρίου εντοπίσθηκε ύστερα από θαύμα, όταν τοποθετήθηκε πάνω σε νεκρή γυναίκα και αυτή αναστήθηκε.
4. Η Ιστορική Σημασία της Υψώσεως
Η γιορτή αυτή συνδέεται με δύο ιστορικά γεγονότα: την εύρεση του Σταυρού από την Αγία Ελένη(2) τον 4ο αιώνα και την επαναφορά του στα Ιεροσόλυμα το 628 μ.Χ., μετά την ανάκτησή του από τους Πέρσες. Και τα δύο αυτά γεγονότα δείχνουν την ιδιαίτερη σημασία που έχει ο Σταυρός ως το πιο ιερό σύμβολο της χριστιανικής πίστης.
Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι στη θέση του ανεγερθέντος ναού της Αναστάσεως υπήρχε ο ναός της Αφροδίτης, που είχε ανεγείρει το 135 ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, μετά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ. Η Αγία Ελένη έχτισε στη θέση του τον περικαλλή Ναό της Αναστάσεως, ο οποίος αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Χριστιανισμού. Ο Σταυρός του Κυρίου παραδόθηκε στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο(3), ο οποίος τον τοποθέτησε στον ναό της Αναστάσεως στις 14 Σεπτεμβρίου335.
Η Υψωση του Τιμίου Σταυρού, λοιπόν, αναδεικνύει τον Σταυρό ως σύμβολο της θείας οικονομίας, της ελπίδας και της πνευματικής νίκης. Είναι μια γιορτή που ενισχύει την πίστη και την ελπίδα μέσα στην καρδιά μας αλλά και στην καρδιά όλων πιστών .Ενσωματώνει την έννοια της μεταστροφής του ανθρώπου, καλώντας τον να σηκώσει τον δικό του σταυρό και να βαδίσει καθ’ομοίωση του Χριστού,διαφωτίζοντας με αυτόν τον τρόπο την πνευματική του πορεία και τις καθημερινές του επιλογές.
Εν κατακλείδι η Θεολογία της Υψώσεως του Τίμιου Σταύρου αποτελεί ένα θεμελιώδες τμήμα της χριστιανικής μας πίστεως και του ήθους μας,καλώντας όλους μας,ιερείς και χριστεπώνυμο πλήρωμα,να αναλογιστούμε την σημασία της θυσίας του Χριστού και να ζήσουμε σύμφωνα με τις αξίες που αυτή προάγει. Ο Σταυρός, ως σύμβολο ελπίδας και σωτηρίας, συνεχίζει να εμπνέει και να ενδυναμώνει όλους τους ανθρώπους κάθε εποχής,προσφέροντας μια πηγή πνευματικής αναγέννησης με την διαρκή κλήση σε μετάνοια, αυτογνωσία και αγάπη προς τον πλησίον. Αποτελεί, λοιπόν, μια πρόσκληση για να ζήσουμε τη ζωή μας με πλήρη αφοσίωση στις διδασκαλίες του Ιησού μας, αναγνωρίζοντας την ύπαρξη του Θεού στην καθημερινή ζωή μας και επιδιώκοντας την πνευματική μας ανέλιξη στην κλίμακα των αρετών.
Χρόνια πολλά σε όλους.
Μετά σεβασμού και αγάπης Πατήρ Γεώργιος Σταλήμερος,Θεολογος ΕΚΠΑ,Master of Theology.
