Συνέντευξη με τον κ. Ελευθέριο Βρουβάκη, Πνευμονολόγο, Δ/ντη Πνευμονολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου «Παναγία Οδηγήτρια», σχετικά με την ανάγκη συνεχούς ενημέρωσης των επαγγελματιών υγείας επί των νεότερων εξελίξεων στον τομέα της αντιμετώπισης χρόνιων αναπνευστικών νοσημάτων, με αφορμή το πρόσφατο διαδικτυακό σεμινάριο στο οποίο συμμετείχε.
Όπως στους περισσότερους τομείς έτσι και στον τομέα της υγείας, η διαρκής ενημέρωση και εκπαίδευση των Επαγγελματιών Υγείας αποτελεί κλειδί στη διαχείριση των αναπνευστικών νοσημάτων. Πως μπορούμε να πετύχουμε τη συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση;
Ε.Β: Πράγματι, είναι κομβικής σημασίας η συνεχής ενημέρωση των Επαγγελματιών Υγείας και δη στη χώρα μας. Οι συνάδελφοι σε αποκρυσμένες περιοχές όπως τα νησιά, παραδείγματος χάρη, δεν έχουν πάντα εύκολη πρόσβαση σε τέτοιου είδους εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Πρόσφατα βρέθηκα στην ευχάριστη θέση να συμμετάσχω ενεργά σε ένα πρωτοποριακό διαδικτυακό σεμινάριο (webinar) το οποίο υλοποιήθηκε στις 20 Ιουνίου με πρωτοβουλία της εταιρίας GSK. Στόχος ήταν η εκπαίδευση σε σχέση με την αναγνώριση και την διαχείριση των ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (XAΠ) ή Άσθμα.
Επαγγελματίες Υγείας από διάφορα νησιά των Κυκλάδων και του Αργοσαρωνικού όπως τη Μήλο, τη Σαντορίνη, τη Τήνο και την Αίγινα είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν ενεργά στο συγκεκριμένο σεμινάριο. Παράλληλα, οι επαγγελματίες υγείας των νησιών μπόρεσαν να θέσουν ερωτήματα και προβληματισμούς, ενώ συζητήθηκαν και πρακτικά ζητήματα με γνώμονα πάντα την καλύτερη δυνατή φροντίδα του αναπνευστικού ασθενή.
Αναφερθήκατε σε δύο από τα συχνότερα απαντημένα αναπνευστικά νοσήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τα λεγόμενα «αποφρακτικά νοσήματα», όπως το Άσθμα και η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π.). Πείτε μας δυο λόγια για τα εν λόγω νοσήματα.
Ε.Β: H ΧΑΠ είναι μία συχνή νόσος που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί και χαρακτηρίζεται από στένωση των αεραγωγών λόγω έκθεσης σε βλαπτικά σωματίδια ή αέρια, κατά κύριο λόγο το κάπνισμα. Οι ασθενείς με ΧΑΠ έχουν εμμένοντα συμπτώματα βήχα, δύσπνοιας, παραγωγής πτυέλων τα οποία στην πλειοψηφία περιορίζουν τη φυσική δραστηριότητα.
Το Άσθμα από την άλλη μεριά αφορά σε ανθρώπους ανεξαρτήτου φύλου και ηλικίας, και παρά τη διαθεσιμότητα των θεραπειών, παραπάνω από τους μισούς ασθενείς που πάσχουν από άσθμα έχουν κακό έλεγχο της νόσου τους, γεγονός που περιορίζει ή υποβαθμίζει σημαντικά την καθημερινή ζωή τους.
Πως τελικά μπορούμε να διαχειριστούμε την νόσο ΧΑΠ καθώς και να αντιμετωπίσουμε μια ενδεχόμενη επιδείνωσή της;
Ε.Β: Με τους συναδέλφους που έλαβαν μέρος στο σεμινάριο, είχαμε την ευκαιρία να αναλύσουμε τόσο τη διάγνωση και την αξιολόγηση της βαρύτητας της νόσου, όσο και τη διαχείριση των παροξύνσεων στην οξεία φάση της νόσου.
Η επιδείνωση των συμπτωμάτων της ΧΑΠ μπορεί να συνιστά μία παρόξυνση της νόσου, η οποία βιώνεται από τον ασθενή κυρίως ως έντονη (οξεία) δύσπνοια. Οι παροξύνσεις της ΧΑΠ ενδέχεται να οδηγήσουν τον ασθενή ακόμα και στο νοσοκομείο και για αυτό, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μην τις αγνοούμε. Συνεπώς, η έγκαιρη προσέλευση του ασθενούς στον ιατρό, όταν παρουσιάζονται τα πρώτα σημάδια επιδείνωσης των συμπτωμάτων είναι ιδιαίτερα σημαντική για την επιτυχή αντιμετώπιση της παρόξυνσης.
Επιπρόσθετα, αναφερθήκαμε στη γενικότερη διαχείριση της χρόνιας νόσου και στην επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και τον αριθμό των παροξύνσεων του ασθενή, ενώ τονίστηκε και η αναγκαιότητα της τακτικής επαναξιολόγησης των ασθενών.
Η ανάγκη αυτή προκύπτει καθώς πολλοί ασθενείς ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές, λαμβάνουν μία θεραπευτική αγωγή για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν επισκέπτονται τον ειδικό γιατρό προκειμένου να αξιολογήσει την πορεία της νόσου, την ανταπόκριση τους στη θεραπεία και την πιθανή ανάγκη για τροποποίηση της υπάρχουσας αγωγής.
Θα θέλαμε την άποψή σας αναφορικά με τις υπάρχουσες θεραπευτικές αγωγές καθώς και τις νέες θεραπείες που στόχο έχουν να συμβάλλουν στη βελτίωση της καθημερινότητας των ασθενών με ΧΑΠ
Ε.Β: Στόχος της χρόνιας θεραπευτικής αγωγής της ΧΑΠ είναι η βελτίωση των συμπτωμάτων και η πρόληψη των παροξύνσεων. Ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας της ΧΑΠ περιλαμβάνει τη μέγιστη δυνατή βρογχοδιαστολή που επιτυγχάνεται με δύο βρογχοδιασταλτικά φάρμακα που χορηγούνται με μία εισπνευστική συσκευή.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα, ο συνδυασμός διπλής βρογχοδιαστολής είναι αποτελεσματικότερος ενός συνδυασμού μονής βρογχοδιαστολής και εισπνεόμενης κορτιζόνης τόσο στην βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας όσο και στη μείωση των παροξύνσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη σε περισσότερους από 10.000 ασθενείς με ΧΑΠ, καταδεικνύει πως οι ασθενείς με ιστορικό τουλάχιστον 1 ή 2 παροξύνσεων έχουν πολλαπλά οφέλη με την τριπλή θεραπεία που περιλαμβάνει δύο βρογχοδιασταλτικά φάρμακα και εισπνεόμενο κορτικοστεροειδές στην ίδια συσκευή σε σύγκριση με τους συνδυασμούς διπλής θεραπείας. Αυτό το όφελος αντικατοπτρίζεται τόσο στη μείωση του κινδύνου παροξύνσεων, όσο και στην βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας και της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Μία νεότερη θεραπεία, που θα είναι διαθέσιμη από τις αρχές του επομένου έτους, συνδυάζει τα παραπάνω οφέλη με το απλούστερο δυνατό δοσολογικό σχήμα της μίας εισπνοής μία φορά την ημέρα, βοηθώντας τους ασθενείς να λαμβάνουν τακτικά την αγωγή τους χωρίς να παραλείπουν δόσεις.
Σε ότι αφορά το Σοβαρό Άσθμα, ποιές οι ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης κατηγορίας ασθενών και πως μπορούμε αντιμετωπίσουμε τη συγκεκριμένη νόσο;
Ε.Β: Πράγματι, η έγκαιρη αναγνώριση των ασθενών με σοβαρό άσθμα είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Πρόκειται για τους ασθενείς που ταλαιπωρούνται από συχνές παροξύνσεις ενώ βρίσκονται υπό θεραπεία με υψηλές δόσεις εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών και βρογχοδιασταλτικών. Για την αντιμετώπιση αυτών των παροξύνσεων, λαμβάνουν αρκετά συχνά μέσα στο χρόνο συστηματική θεραπεία με στεροειδή από το στόμα. Δυστυχώς το τίμημα της συστηματικής χορήγησης στεροειδών από το στόμα είναι δυσανάλογα μεγάλο εξαιτίας των πολλών ανεπιθύμητων ενεργειών που επιβαρύνουν την ποιότητα της καθημερινής ζωής των ασθενών όπως η οστεοπόρωση, τα πολλαπλά κατάγματα, οι συχνές ευκαιριακές λοιμώξεις, καθώς και οι καρδιακές και μεταβολικές παθήσεις.
Οι νέες διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες αναδεικνύουν την ανάγκη αλλά και την ευκαιρία χάρη στις βιολογικές θεραπείες να μην επιλέξουμε τα συστηματική κορτικοστεροειδή ως πρώτη επιλογή, όταν ο ασθενής επιδεινώνεται και η χρόνια θεραπεία κλιμακώνεται. Οι ασθενείς με σοβαρό άσθμα διαθέτουν πλέον συγκεκριμένες βιολογικές θεραπείες, στόχος των οποίων είναι η μείωση των παροξύνσεων και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, χωρίς τις ανεπιθύμητες ενέργειες της συστηματικής χορήγησης των κορτικοστεροειδών. Οι καινοτόμες αυτές βιολογικές θεραπείες χορηγούνται σε μηνιαία βάση από ειδικό πνευμονολόγο, μετά από την κλινική αξιολόγηση του ασθενή.
Τα τελευταία χρόνια με τα νέα επιστημονικά δεδομένα και τις σύγχρονες, καινοτόμες θεραπείες, οι Έλληνες ιατροί έχουν τη δυνατότητα να εξατομικεύουν τη θεραπεία των ασθενών τους με σοβαρό άσθμα, με βάση συγκεκριμένους βιοδείκτες και την κλινική εικόνα των ασθενών τους. Η διαθεσιμότητα στη χώρα μας δύο στοχευμένων θεραπειών, αυτής με μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι της ανοσοσφαιρίνης IgE και αυτής με αντίσωμα έναντι της ιντερλευκίνης IL-5 πολλαπλασιάζουν τις δυνατότητες θεραπευτικής παρέμβασης για το γιατρό και μπορούν να βελτιώσουν εντυπωσιακά την ποιότητα ζωής των ασθενών με σοβαρό άσθμα.
Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου, το ενδιαφέρον της συζήτησης εστιάστηκε ιδιαίτερα στη θεραπεία με αντίσωμα έναντι της ιντερλευκίνης IL-5, με στόχο την αναγνώριση των κατάλληλων ασθενών και τη σύνδεση με τον ειδικό για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Οι ασθενείς με σοβαρό άσθμα μη ελεγχόμενο (δυο τουλάχιστον παροξύνσεις μέσα στο έτος), μπορούν να αξιολογηθούν από τον ειδικό ιατρό για την επιλογή της θεραπείας με αντίσωμα έναντι της ιντερλευκίνης IL-5, μέσω μιας γενικής εξέτασης αίματος. Ο αριθμός ηωσινοφίλων αίματος είναι ένας εύκολος και αποτελεσματικός δείκτης, με πολύ ισχυρή τεκμηρίωση απο κλινικές μελέτες, για την αξια του τόσο ως διαγνωστικού, όσο και ως προβλεπτικού βιοδείκτη (της πιθανότητας ανταπόκρισης στη θεραπεία με αντίσωμα έναντι της ιντερλευκίνης IL-5).
Κλείνοντας, είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως η αλλαγή στη θεώρηση του σοβαρού άσθματος μέσα από το πρίσμα των νέων βιολογικών θεραπειών αποτελεί πραγματικότητα. Οι ασθενείς με σοβαρό άσθμα έχουν το δικαίωμα να μετέχουν σε αυτή τη νέα εποχή.
