Δίκτυο Διαδρομών Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος Μυκόνου: Από την εγκατάλειψη, στην επανάχρηση και την ανάδειξη
Τα περιηγητικά-πεζοπορικά δίκτυα Διαδρομών Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος στα Κυκλαδονήσια όπου εξελίσσεται η εν λόγω δράση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, βρίσκονται σήμερα κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στη φάση της ολοκλήρωσης της υποδομής τους από άποψη βατότητας και συνδεσιμότητας, ενώ παρουσιάζουν ιδιαίτερα βελτιωμένη εικόνα ως προς τη σήμανσή τους. Τα δίκτυα αυτά ήδη πληρούν σε μεγάλο βαθμό τα γενικά κριτήρια ετοιμότητάς τους -σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία- προκειμένου να ενταχθούν στο Εθνικό Μητρώο Μονοπατιών και να λάβουν το αντίστοιχο σήμα ποιότητας.
Το περιηγητικό-πεζοπορικό δίκτυο Διαδρομών Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος της Μυκόνου, είναι το αποτέλεσμα συντονισμένης δράσης ανθρώπων και φορέων, ευαισθητοποιημένων και ανήσυχων για το παρόν και το μέλλον της πολιτιστικής φυσιογνωμίας και του φυσικού τοπίου της Μυκόνου. Η εικόνα του δικτύου που προέκυψε από τη δράση αυτή, αποδίδει ένα ιδιαίτερα ικανοποιητικό αποτέλεσμα.
Το δίκτυο επιλέχθηκε μετά από διερεύνηση πεδίου, με την εποπτεία της υπηρεσίας Πολιτισμού Κυκλάδων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και με συντονισμένες ενέργειες των μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής Πεζοπορικών-Ορειβατικών Δραστηριοτήτων (ΣΕΠΟΔ) Μυκόνου και της Κ.Δ.Ε.Π.Π.Α. Μυκόνου.
Το περιηγητικό-πεζοπορικό δίκτυο της Μυκόνου αποτελείται από τέσσερεις Πολιτιστικές Διαδρομές – μονοπάτια. Πραγματοποιήθηκαν κατά τόπους καθαρισμοί, κατασκευάστηκε και τοποθετήθηκε το απαιτούμενο υλικό σήμανσης κατεύθυνσης και υποδοχήςκαι εκπονήθηκε η ψηφιακή αποτύπωση του δικτύου στην κατάλληλη μορφή αρχείου (kmz). Από το έργο της ψηφιακής αποτύπωσης προέκυψε ο Πίνακας Στοιχείων Καταγραφής Μονοπατιών του νησιού, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην κείμενη νομοθεσία.
Εκδόθηκε πλήρης Πεζοπορικός Χάρτης Μυκόνου, ο οποίος περιλαμβάνει πληροφοριακό υλικό για κάθε Διαδρομή, με επισημάνσεις για το χρόνο και το μήκος της πορείας, τον βαθμό δυσκολίας, υψομετρική μεταφορά (τομή με κλίσεις), υψόμετρα, τα σημεία στάσης και τα σημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος με φωτογραφικό υλικό.
Για την επιτόπια έρευνα πεδίου, την συγκέντρωση και ταξινόμηση των δεδομένων κάθε διαδρομής και την ψηφιακή αποτύπωση του δικτύου, συνεργάστηκαν:
– Τα μέλη της Συμβ. Επιτροπής Πεζοπορικών-Ορειβατικών Δραστηριοτήτων Μυκόνου:
Αναστασίου Τάσος, από τη Δ/νση Πολιτισμού Κυκλάδων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Κουκά Μαρία, από τον Πολιτιστικό Παραδοσιακό Χορευτικό Σύλλογο «Οι Ανεμόμυλοι»
Κουφού Ανδριανή, Πρόεδρο της Κ.Δ.Ε.Π.Π.Α. Μυκόνου
Λοΐζου Άννα, από τον Σύλλογο Γυναικών Άνω Μεράς «Ανωμερίτισσες»
– Η Κατερίνα Ζουγανέλη, Γεν. Διευθύντρια της Κ.Δ.Ε.Π.Π.Α. Μυκόνου
Ο Αποστόλης Νάζος, αρχιτέκτονας, μέλος Δ.Σ. Κ.Δ.Ε.Π.Π.Α. Μυκόνου
– Η Εύη Σαντοριναίου από το Mykonos Hiking
Στις διεργασίες ολοκλήρωσης του εγχειρήματος συμμετείχε προσωπικά ο Μυκονιάτης Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού Κυκλάδων Στέλιος Μπρίγγος.
Οι εργασίες στο πεδίο εκτελέστηκαν υποδειγματικά από το συνεργείο του Φραντζέσκου Κουκά.
Η δράση χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από την Κ.Δ.Ε.Π.Π.Α. Μυκόνου. Πραγματοποιήθηκε σε πλήρη εναρμόνιση με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τα μονοπάτια, με βάση τις κατευθύνσεις και τις προδιαγραφές που προβλέπονται για τις Κυκλάδες από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και από την εποπτεύουσα υπηρεσία Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων.
Η παρακάτω στοχαστική αναφορά μου είναι αφιερωμένη στον εμβληματικό κι αγαπημένο συνοδοιπόρο μας Μιχάλη Κουνάνη, τον Μπαμπέλη, τον λεβεντάνθρωπο της Μυκόνου του 21ου αιώνα. Ήταν ανάμεσα σ’ όλα τ’ άλλα, εκείνος που -8 χρόνια πριν- πρώτος με πήρε από το χέρι και τον πήρα από το χέρι, για ν’ ανιχνεύσουμε το πρώτο μυκονιάτικο μονοπάτι, ακόμα άθικτο, υποψήφιο για το υπό σύσταση πεζοπορικό δίκτυο. Το μονοπάτι από Μαού για Μερχιά.
Υπάρχει λοιπόν ακόμη πεδίο ελεύθερο σε νησιά σαν τη Μύκονο, όπου το φυσικό και πολιτιστικό τοπίο, μέσα στη μικροκλίμακά του, είναι σε θέση να προσφέρει στα ανήσυχα πνεύματα την ποθητή διαμονή;
Την απάντηση τη δίνει το ίδιο το μονοπάτι. Εγγύηση με την ίδια του την ύπαρξη, καταφάσκει στο ερώτημα, χαράσσοντας παράλληλα στο πεδίο την εναλλακτική προοπτική της διαμονής. Το δίκτυο των μονοπατιών ορίζει και χαρακτηρίζει περιοχές και τόπους, υπενθυμίζει την ιερή καταγωγή των ορατών πραγμάτων και διασφαλίζει τη διαχρονικότητα των αόρατων.
Ο περιηγητής-διανοητής αναζητεί το αυθεντικό γεγονός στο αυθεντικό τοπίο και αντίστροφα. Στο τοπίο κάθε νησιού αποτυπώνεται η ιδιαίτερη ιστορική του φυσιογνωμία, κάνοντάς το μοναδικό. Με έμφαση αποδίδεται στο κυκλαδικό τοπίο το μυθικό στοιχείο, η μαγική εκείνη δύναμη που αποπνέει το έδαφος, ο αέρας, το νερό, η θάλασσα, σε κάθε νησί με ξεχωριστό τρόπο.
Ένα ξωκκλήσι των γκρεμών, προσβάσιμο μόνο από μονοπάτι, χάνει διά παντός την ιερότητα και τη μαγεία του, άν το μονοπάτι αυτό μετατραπεί κάποτε σε αμαξωτό δρόμο. Για τον ίδιο λόγο, το γεγονός ενός πανηγυριού που κάθε χρόνο γίνεται εκεί στη χάρη του αγίου στον οποίο είναι αφιερωμένο, παύει να λειτουργεί ως τελετουργία, όπου η μικρή κοινότητα αφιερώνει χρόνο και περίσσια ψυχή. Κατ’ ακολουθίαν, το πανηγύρι παύει να επιτελεί τον αρχέγονο ρόλο του ως παράγοντας συνοχής της μικρής κοινότητας. Εντάσσεται στην ανοίκεια διαδικασία των τεχνικών μηχανισμών πρόσβασης, όπου ο υπολογισμός αφαιρεί από το γεγονός το στοιχείο της οικειότητας.
Ενταγμένη λοιπόν στη λογική των λειτουργιών που ιστορικά εξέθρεψαν τις πρακτικές και τις αξίες της κυκλαδικών κοινοτήτων, η προγραμματική δράση των διαδρομών πολιτιστικού ενδιαφέροντος, η με κάθε τρόπο επανάχρησή τους, δρά πρώτα απ’ όλα παιδευτικά στην κατεύθυνση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και ενισχυτικά στην ιστορική μνήμη. Διαφυλάσσοντας και ζωογονώντας τη μορφή και τη χρήση των μονοπατιών, η παρούσα γενιά μπορεί να εγγυηθεί τη συνέχιση της διαμονής, έξω και μακριά από τους ασφυκτικούς όρους που επαγγέλλεται το κυρίαρχο μοντέλο εργαλειακής αντιμετώπισης, και εν τέλει της εξόντωσης της φύσης».
Κείμενο-Φωτογραφίες: Τάσος Αναστασίου
Ο Τάσος Αναστασίου είναι νομικός και εργάζεται στο Τμήμα Πολιτισμού (Π.Ε. Κυκλάδων) της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, για την υλοποίηση του εγχειρήματος “Ανάδειξη Διαδρομών Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος στις Κυκλάδες”
