Κεντρικό κεφάλαιο κάθε εκλογικής αναμέτρησης αποτελούν οι περιορισμοί στο δικαίωμα του εκλέγεσθαι, όπως τους διαμορφώνει η εκάστοτε Κυβέρνηση. Τα απόλυτα, σχετικά και τοπικά κωλύματα εκλογιμότητας για τις Δημοτικές και Κοινοτικές εκλογές του Μαΐου ορίζονται στο αρ.14 του Καλλικράτη, όπως αντικαταστάθηκε ολόκληρο από το αρ.11 του Κλεισθένη και εν συνεχεία εκτενέστατα τροποποιήθηκε με το “Ν/Σ-σκούπα” του ΥΠΕΣ (πλέον αρ.51ν.4604/2019).
Δεν μπορούν, λοιπόν, να εκλεγούν Δήμαρχοι, Δημοτικοί Σύμβουλοι, Σύμβουλοι ή Πρόεδροι Κοινότητας:
Ι) Δικαστικοί λειτουργοί, αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, θρησκευτικοί λειτουργοί των γνωστών θρησκειών, καθώς και μέλη των Ανεξαρτήτων Αρχών του αρ.101Α Συντάγματος ή Αρχών που χαρακτηρίζονται με νόμο ως ανεξάρτητες ή ρυθμιστικές, αν για τα μέλη αυτά προβλέπεται από το νόμο η πλήρης και αποκλειστική τους απασχόληση ή η αναστολή άσκησης οποιουδήποτε άλλου δημόσιου λειτουργήματος ή καθηκόντων, αμειβόμενων ή μη, σε οποιαδήποτε θέση του Δημόσιου Τομέα, κατά τη διάρκεια της θητείας τους στην Ανεξάρτητη Αρχή.
Κατ’ εξαίρεση, δικαστικοί λειτουργοί και αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, εφόσον δεν υπηρέτησαν εντός των ορίων του Δήμου στον οποίο επιθυμούν να θέσουν υποψηφιότητα κατά τους τελευταίους 24 μήνες πριν τις εκλογές, μπορούν να είναι υποψήφιοι με παραίτηση πριν την ανακήρυξη.
Ειδικά για το Μάιο, το κώλυμα για τα μέλη των Ανεξάρτητων Αρχών, παύει να υπάρχει, αν παραιτηθούν πριν την ανακήρυξη.
ΙΙ)Διοικητές, Υποδιοικητές, Πρόεδροι Δ.Σ., Διευθύνοντες ή Εντεταλμένοι Σύμβουλοι ΝΠΔΔ, κρατικών ΝΠΙΔ, Δημόσιων Επιχειρήσεων και Επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος, καθώς και πάσης φύσεως Ν.Π.Δήμων, οι οποίοι δεν είναι Αιρετοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή δεν έχουν εκλεγεί στα ανωτέρω αξιώματα ή δεν έχουν οριστεί στις θέσεις αυτές λόγω ιδιότητας (exofficio),στους Δήμους στα διοικητικά όρια των οποίων εκτεινόταν η χωρική αρμοδιότητα των Ν.Π., μέσα στο 18μηνο πριν τις δημοτικές εκλογές.
Ειδικά φέτος(i)τα ανωτέρω πρόσωπα μπορούν να θέσουν υποψηφιότητα στους άλλους Δήμους χωρικής αρμοδιότητας του Ν.Π., πλην του Δήμου της έδρας του, εφόσον παραιτηθούν πριν την ανακήρυξη, (ii)το κώλυμα ειδικά ως προς τους Προέδρους Δ.Σ., τους Διευθύνοντες και Εντεταλμένους Συμβούλους των πάσης φύσεως Ν.Π.Δήμων στους οποίους υποβάλλουν υποψηφιότητα, παύει να υπάρχει με παραίτηση πριν την ανακήρυξη.
ΙΙΙ)Υπάλληλοι δημοσίου δικαίου και ΙΔΑΧ του Δημοσίου, Δήμων, Περιφερειών και Ν.Π. ενταγμένων στο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης, όπως ισχύει 12 μήνες πριν τις εκλογές, οι οποίοι μέσα στο 12μηνο πριν τις εκλογές άσκησαν καθήκοντα Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης ή Διεύθυνσης,στους Δήμους στα διοικητικά όρια των οποίων εκτεινόταν η αρμοδιότητα των οργανικών τους μονάδων. Στη ρύθμιση δεν υπάγονται οι Δ/ντές σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και οι Δ/ντές τμημάτων, μονάδων, κλινικών και εργαστηρίων ιατρικής υπηρεσίας του Ε.Σ.Υ., ενώ εμπίπτουν οι Περιφερειακοί Δ/ντές Εκπαίδευσης και οι Προϊστάμενοι Δ/νσεων Εκπαίδευσης, οι Δ/ντές ιατροί που προΐστανται Ιατρικής Υπηρεσίας και Κέντρων Υγείας, καθώς και ο υπεύθυνος συντονιστής επιστημονικής λειτουργίας Κέντρου Υγείας.
Για το Μάιο, το κώλυμα ειδικά ως προς τους υπαλλήλους των Δήμων και των Ν.Π.τους που είναι ενταγμένα στο ΜΦΓΚ, καθώς και ως προς τους Περιφερειακούς Δ/ντές Εκπαίδευσης, τους Προϊσταμένους Δ/νσεων Εκπαίδευσης, τους Δ/ντές ιατρούς που προΐστανται Ιατρικής Υπηρεσίας και Κέντρων Υγείας και τους υπεύθυνους συντονιστές επιστημονικής λειτουργίας Κέντρων Υγείας,παύει να υπάρχει, αν παραιτηθούν πριν την ανακήρυξη.
IV) Με την επιφύλαξη της προηγούμενης περίπτωσης, υπάλληλοι δημοσίου δικαίου και ΙΔΑΧ στον ίδιο Δήμο και τα πάσης φύσεως Ν.Π.που έχει συστήσει ή όπου μετέχει ο Δήμος. Το κώλυμα αίρεται αν παραιτηθούν πριν την ανακήρυξη.
V) Όποιοι συνδέονται με τον οικείο Δήμο, τα Ν.Π. του ή τα Ν.Π.όπου συμμετέχει, με σύμβαση προμήθειας, εκτέλεσης έργου, παροχής υπηρεσιών, παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης έργου ή υπηρεσίας με αντικείμενο αξίας πάνω από 5.000 € ετησίως. Δεν αποτελεί κώλυμα η ιδιότητα μέλους διοίκησης ή υπαλλήλου Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών κοινής ωφέλειας, που συνδέονται με τον οικείο Δήμο, τα Ν.Π. του ή τα Ν.Π. όπου συμμετέχει, με σύμβαση σχετική με το αντικείμενο της δραστηριότητάς τους. Δεν αποτελεί ασυμβίβαστο η σύναψη σύμβασης αγοράς, εκποίησης ή εκμίσθωσης δημοτικών ακινήτων, εφόσον έχει συναφθεί κατόπιν πλειοδοτικής δημοπρασίας.
VI) Γενικοί Διευθυντές, Διευθύνοντες Σύμβουλοι, Πρόεδροι και Μέλη Δ.Σ., Διαχειριστές, Μέτοχοι και Εταίροι κεφαλαιουχικών Εταιρειών, που έχουν συμβληθεί με τον οικείο Δήμο, τα Ν.Π. του ή Ν.Π. όπου συμμετέχει, εφόσον το ποσοστό συμμετοχής τους στις Εταιρείες υπερβαίνει το 5% του συνολικού κεφαλαίου, καθώς και Εταίροι προσωπικών εταιρειών και κοινοπρακτούντα πρόσωπα, που έχουν συμβληθεί με τον οικείο Δήμο, τα Ν.Π. του ή τα Ν.Π. όπου συμμετέχει, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της περίπτωσης V. Αν ο οικείος Δήμος συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην επιχείρηση με την οποία συμβάλλεται ο ίδιος, τα Ν.Π. του ή τα Ν.Π. όπου μετέχει, δεν υπάρχει ασυμβίβαστο για τους Αιρετούς του Δήμου που μετέχουν στη διοίκηση της επιχείρησης αυτής.
VII) Γενικοί Γραμματείς Δήμων και Δικηγόροι με έμμισθη εντολή Δήμων,στους Δήμους στους οποίους υπηρέτησαν κατά την προηγούμενη των εκλογών αυτοδιοικητική περίοδο.
Για φέτος, το κώλυμα παύει να υπάρχει, αν παραιτηθούν πριν ανακήρυξη.
VIII) Όσοι ασκούν καθήκοντα Συμπαραστάτη του δημότη και της επιχείρησης ή Περιφερειακού Συμπαραστάτη του πολίτη και της επιχείρησης, μπορούν να είναι υποψήφιοι, με παραίτηση πριν την ανακήρυξη.
Σημειώνεται πως σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (α) οι σχετικές διατάξεις πρέπει να ερμηνεύονται “στενά”, δεδομένου ότι θεσπίζουν περιορισμούς στο δικαίωμα του εκλέγεσθαι, και (β)δεν μπορεί να τύχει αναλογικής εφαρμογής η συνταγματική ρύθμιση για τα κωλύματα των βουλευτικών εκλογών.
